Agenda item

Derbyn cynnig yngl?n â Columbaria ym mynwentydd Cyngor Sir y Fflint – gwasanaethau profedigaeth ecogyfeillgar.

Gwahoddodd y Cadeirydd y Cynghorydd Swash fel cynigydd y cynnig hwn i siarad.  

            Eglurodd y Cynghorydd Swash, er bod y cynnig hwn yn ymwneud yn benodol â Columbaria, roedd y mater o ymdrin â gweddillion dynol yn un brys.  Roedd claddedigaethau traddodiadol yn ffordd aneffeithlon o storio gweddillion dynol, gyda chymunedau trefol adeiledig yn profi problemau am amser hir a bod hyn bellach yn dechrau effeithio ar Sir y Fflint. 

Amlinellodd y cynnig nifer o fanteision posibl o ddefnyddio Columbaria mewn mynwentydd a reolir yn Sir y Fflint a chanolbwyntiodd ar y manteision amgylcheddol a oedd yn hollbwysig oherwydd y diffyg mannau claddu yn ein mynwentydd poblogaidd.  Roedd claddu gweddillion dynol yn garbon-ddwys ac yn llyncu llawer o fannau gwyrdd y gellid eu defnyddio'n well.  Amlinellodd y mathau o dir a fyddai'n anaddas i'w ddefnyddio ar gyfer claddedigaethau gan ddweud gan fod Columbaria yn ddarn o bensaernïaeth uwchben y ddaear a oedd yn defnyddio llai o le ac roedd yn fwy amlbwrpas o ran y tir y gellid ei adeiladu arno. 

Ni ellid defnyddio tir a ddefnyddiwyd ar gyfer claddedigaethau traddodiadol at ddibenion eraill yn y tymor hir gan mai ychydig iawn o ddatblygwyr oedd â diddordeb mewn adeiladu ar dir a oedd yn cynnwys gweddillion dynol.  Pan neilltuwyd tir ar gyfer mynwentydd posib, roedd yn rhaid deall ei fod yn annhebygol o gael ei ddefnyddio ar gyfer unrhyw beth arall.  Roedd costau cynnal a chadw mynwentydd yn uchel gyda llawer o fynwentydd h?n yn cael eu gadael mewn cyflwr gwael gyda gwirfoddolwyr yn gofalu amdanynt.  Roedd Columbaria eisoes yn bresennol mewn llawer o fynwentydd yn y DU, a darparodd wybodaeth ar y safle poblogaidd yn Northwich, gan ymestyn oes y fynwent honno.  Gan gyfeirio at Amlosgiad Di-Fflam, dywedodd ei fod yn ffordd wahanol o ymdrin â gweddillion dynol a chafodd ei gynnwys er mwyn i Bwyllgor Trosolwg a Chraffu'r Amgylchedd a'r Economi a'r Cabinet archwilio ei botensial fel opsiwn tymor hwy.

            Eiliwyd hyn gan y Cynghorydd Rose a ddywedodd fod defnydd tir yn rhan bwysig o waith y Pwyllgor a bod y cynnig hwn yn canolbwyntio ar ddefnydd tir a’r gofod a lyncir.  Gallai fod angen mynwentydd ar gyfer adeiladu gan fod prinder tir y byddai ei angen ar gyfer y dyfodol.  Roedd yn falch y gellid ystyried Amlosgiad Di-Fflam fel opsiwn a bod gan Sir y Fflint bellach yr opsiwn o gladdedigaethau coetir.  Roedd darparu mwy o opsiynau i bobl nid yn unig yn well iddynt hwy ond hefyd ar gyfer defnydd tir a’r amgylchedd.

            Gofynnodd y Cynghorydd Eastwood am eglurhad ynghylch ble y cafwyd y wybodaeth am y prinder lle mewn mynwentydd, ble roedd adroddiad y swyddog ac i bwy y gallai hi ofyn cwestiynau.  Mewn perthynas â Columbaria, gofynnodd beth oedd y goblygiadau o ran costau ac adnoddau a gofynnodd a oedd galw am hyn yn Sir y Fflint o gymharu ag awdurdodau lleol eraill.  Gan gyfeirio at gladdedigaethau coetir, gofynnodd sut roedd hyn yn effeithio ar fioamrywiaeth o fewn y coetiroedd a'r dolydd hynny.  Roedd yn gwerthfawrogi faint o waith yr oedd y Cynghorydd Swash wedi'i roi i'r cynnig ond teimlai y dylai swyddogion fod ar gael i ateb cwestiynau.

            Eglurodd Rheolwr y Rhaglen fod Tîm Profedigaeth Sir y Fflint yn monitro’r mannau claddu sydd ar gael yn rheolaidd i sicrhau bod ei gapasiti yn addas i ateb y galw.  Roedd gwaith yn cael ei wneud ar hyn o bryd ym Mynwentydd Penarlâg a Bwcle ac roedd gan y ddau ryw bedair blynedd yn weddill ar y cyfraddau defnydd presennol, gyda Bagillt ag 16 mlynedd yn weddill.  Byddai adroddiad ar gapasiti mynwentydd yn cael ei gyflwyno i'r Cabinet ym mis Chwefror 2023. 

Y duedd genedlaethol oedd 75% o amlosgiadau i 25% o gladdedigaethau ond arhosodd tueddiad Sir y Fflint ar 70% o gladdedigaethau i 30% o amlosgi ac roedd y tueddiadau hynny’n cael eu monitro a’u dadansoddi’n rheolaidd gan Wasanaethau Profedigaeth Sir y Fflint ond nid oedd unrhyw arwydd bod y galw yn debygol o newid.  Esboniodd fod gan Columbaria ôl troed llai ar gyfer storio mwy o weddillion amlosgedig ond nad oeddent yn cael eu defnyddio'n eang mewn mynwentydd yng Nghymru.  Eglurodd, er y gellid ystyried defnyddio gofod mewn mynwentydd ar gyfer Columbaria, byddai hyn yn golygu gwariant cyfalaf ar gyfer prynu'r strwythur a chostau seilwaith ar gyfer ei osod. 

Roedd Sir y Fflint yn cynnig ystod eang o opsiynau ar hyn o bryd gan gynnwys claddu traddodiadol, claddu naturiol, gweddillion amlosgedig, gwasgaru a gardd goffa ond gellid hefyd ystyried Columbaria.  Ni fyddai cyflwyno hyn yn lleihau'r diffyg mannau claddu a phe na bai'r duedd yn newid byddai'r pwysau yn parhau ar y cyflenwad o fannau claddu. 

Gan gyfeirio at y penderfyniadau dywedodd y gellid defnyddio Columbaria ar gyfer storio gweddillion uwchben y ddaear yn Sir y Fflint ac y gellid ei ystyried fel rhan o'r cynlluniau i ymestyn mynwent Penarlâg, sef prif fynwent Sir y Fflint, ac y gellid mesur y defnydd posibl o'r safle. cyn ei gyflwyno ymhellach.   Gan gyfeirio at yr ail opsiwn dywedodd fod Amlosgiadau Di-Fflam yn opsiwn mwy ecogyfeillgar ac yn cael ei ddefnyddio ar hyn o bryd yn UDA ond ychydig o awdurdodau lleol yn y DU oedd wedi dechrau ystyried y broses.  Oherwydd yr hawlenni a'r caniatadau angenrheidiol i gynnal gweithrediad o'r fath roedd yr opsiwn hwn ychydig flynyddoedd i ffwrdd.  Gallai Sir y Fflint ystyried hyn drwy'r gwaith a wnaed fel rhan o Gr?p Rhwydwaith Mynwentydd ac Amlosgfeydd APSE, ond roedd angen buddsoddiad sylweddol.  Pe bai'r opsiwn tymor hir i ddefnyddio Amlosgiadau Di-Fflam, byddai hynny'n sicrhau incwm i'r Cyngor.

            Dywedodd y Cynghorydd Swash ei fod yn teimlo bod llawer o'r cwestiynau a godwyd gan y Cynghorydd Eastwood wedi'u hateb.  Roedd yn cytuno â'r opsiwn i'r Cyngor sicrhau incwm pe bai Amlosgiadau Di-Fflam yn cael ei ddefnyddio a theimlai fod cyfle i Sir y Fflint arwain yn y maes hwnnw.  Roedd yn anorfod y byddai'r sir yn rhedeg allan o ofod claddu a thrwy beidio ymdrin ag ef yn awr byddai ond yn gwaethygu'r broblem yn y dyfodol. 

O’i roi i’r bleidlais, cymeradwywyd y cynnig.

Penderfynodd Pwyllgor Newid Hinsawdd Cyngor Sir y Fflint:

1.      Argymell i'r Cabinet a Phwyllgor Craffu'r Amgylchedd a'r Economi bod Cyngor Sir y Fflint yn cynnig Columbaria fel opsiwn i drigolion fel rhan o'i gyfres o wasanaethau profedigaeth a chladdu.

2.      Argymell i’r Cabinet a Phwyllgor Craffu’r Amgylchedd a’r Economi fod Cyngor Sir y Fflint yn ymchwilio i ymarferoldeb cynnig opsiynau claddu eraill sy’n gyfeillgar i’r amgylchedd, megis Amlosgiadau Di-Fflam, yn y tymor hwy

PENDERFYNWYD:

Bod argymhellion a chofnodion y cyfarfod yn cael eu hanfon at y Cabinet.