Mater - cyfarfodydd

Pwrpas:        Rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf am sefyllfa ddiweddaraf Strategaeth Ariannol Tymor Canolig a Chyllideb 2024/25 cyn cael Setliad Dros Dro Llywodraeth Leol Cymru.

Cyflwynodd y Cynghorydd Johnson yr adroddiad a oedd yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf am sefyllfa cyllideb refeniw’r Cyngor ar gyfer blwyddyn ariannol 2024/25 cyn derbyn Setliad Dros Dro Llywodraeth Leol Cymru ar 20 Rhagfyr.

Cyfeiriwyd y pwysau o ran costau diwygiedig a'r dewisiadau o ran lleihau costau hyd yma at y Pwyllgorau Trosolwg a Chraffu perthnasol drwy gydol mis Hydref, ac ar yr adeg honno yr oedd bwlch cyllido o tua £14.042 miliwn. Cyflwynwyd yr adborth o'r cyfarfodydd hynny i'r Pwyllgor Trosolwg a Chraffu Adnoddau Corfforaethol ar 16 Tachwedd. Yn ogystal â hyn, cynhaliwyd dau weithdy i Aelodau ar 5 a 10 Hydref.

Roedd yr adroddiad yn nodi’r newidiadau i ofyniad cyllidebol ychwanegol 2024/25 ers y sefyllfa ddiwethaf yr adroddwyd arni ym mis Medi. Roedd yr adroddiad hefyd yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y cynnydd a wnaed i nodi atebion i bontio'r bwlch sy'n weddill yn y gyllideb. Ar ôl derbyn y setliad dros dro byddai briff yn cael ei roi i'r Aelodau i roi gwybod iddyn nhw am yr effaith ar sefyllfa gyffredinol cyllideb 2024/25.

Er bod cynnydd wedi'i wneud, dylid nodi bod y Cyngor yn dal i wynebu

her fawr i nodi'r atebion sy'n weddill a fyddai'n ei alluogi i gytuno ar gyllideb gyfreithiol a chytbwys erbyn mis Mawrth y flwyddyn nesaf y mae'n parhau i fynd i'r afael â hi ar fyrder.

            Ategodd y Prif Weithredwr y sefyllfa lom ledled Cymru yn 2024/25. Gwnaeth sylwadau ar y gwaith cynllunio a oedd wedi dechrau ar gyflawni rhaglen strategol o drawsnewid gwasanaethau i sicrhau bod y Cyngor yn datblygu gostyngiadau o ran costau dros y pum mlynedd nesaf er mwyn diogelu ei sefyllfa ariannol barhaus yn y dyfodol a sicrhau ei fod yn cael ei baratoi ymhellach ar gyfer heriau cyllidebol anochel yn y dyfodol. Er bod y ffrydiau gwaith hynny i ddarparu cymorth ariannol o 2025/26 ymlaen, ni wnaethant gynorthwyo â'r heriau cyllidebol uniongyrchol ar gyfer 2024/25.

            Nodwyd meysydd a allai ddod o fewn cwmpas y gwaith trawsnewid yn yr adroddiad. Nid oedd y rhestr yn hollgynhwysfawr a byddai ymgysylltu ag Aelodau yn y dyfodol yn bwysig er mwyn sicrhau bod cyfle i gyfrannu a dylanwadu'n gadarnhaol ar y rhaglen weithgarwch a sicrhau ei bod yn cael ei datblygu'n amserol.

            Eglurodd y Rheolwr Cyllid Corfforaethol mai'r pwysau newydd mwyaf oedd y cynnydd yng nghostau Prydau Ysgol am Ddim (yn ystod y tymor) yn ogystal â chynnydd yn y galw yn y flwyddyn ariannol gyfredol.

            Mae bwlch o £11 miliwn yn weddill, ac ategodd sylwadau'r Prif Weithredwr a'r meysydd yr oedd angen edrych arnynt yn rhan o'r Rhaglen Trawsnewid Strategol.  Roedd pob portffolio hefyd yn edrych ar sut y gallen nhw gyflawni 5% o arbedion effeithlonrwydd. 

PENDERFYNWYD:

(a)       Derbyn a nodi gofyniad cyllidebol ychwanegol ar gyfer blwyddyn ariannol 2024/25; a 

(b)       Nodi'r cynnydd a wnaed a'r gwaith parhaus ar atebion cyllidebol sy'n parhau i gael sylw brys er mwyn galluogi'r Cyngor i osod cyllideb gyfreithiol a chytbwys erbyn mis Mawrth 2024.