Manylion y penderfyniad

The purpose of the report is to 1) update on the key headlines and financial impacts of the Welsh Local Government Provisional Settlement 2) provide feedback from the series of specific Overview & Scrutiny Committees 3) update on changes and risks to the additional budget requirement for the 2023/24 financial year and 4) update on the work being undertaken on the range of budget solutions available to the Council in order to set a legal and balanced budget.

Cyflwynodd y Prif Weithredwr adroddiad ar y sefyllfa ddiweddaraf ar gyfer Cyllideb Refeniw Cronfa’r Cyngor 2023/24 gan gynnwys y wybodaeth ddiweddaraf ar brif benawdau ac effeithiau ariannol Setliad Dros Dro Llywodraeth Leol Cymru ac adborth o’r cyfarfodydd Trosolwg a Chraffu diweddar. Roedd y wybodaeth ddiweddaraf yn manylu ar newidiadau a risgiau i'r gofyniad cyllideb ychwanegol ar gyfer 2023/24 a gwaith sy'n cael ei wneud ar y datrysiadau sydd ar gael i alluogi'r Cyngor i osod cyllideb gyfreithiol a chytbwys.

Wrth dynnu sylw at brif feysydd yr adroddiad, atgoffodd y Rheolwr Cyllid Corfforaethol mai amcangyfrif y gofyniad cyllideb ychwanegol ar gyfer blwyddyn ariannol 2023/24 oedd £32.448 miliwn ym mis Tachwedd 2022. Yn dilyn adolygiad manwl gan y pwyllgorau Trosolwg a Chraffu, roedd pwysau o ran costau pob portffolio wedi'u derbyn ac ni nodwyd unrhyw feysydd lleihau costau newydd. Roedd crynodeb o'r prif themâu o'r sesiynau hynny ynghlwm â’r adroddiad. Roedd y Cyllid Allanol Cyfun (AEF) dros dro ar gyfer 2023/24 yn cynrychioli cynnydd o 8.4% a oedd yn cymharu'n ffafriol ag awdurdodau eraill yng Nghymru. Roedd hyn yn adlewyrchu cynnydd ariannol o £19.568 miliwn dros Gyllid Allanol Cyfun 2022/23 o £232.179 miliwn, fodd bynnag roedd dyraniad cyllid y pen Sir y Fflint yn parhau yn yr ugeinfed safle o blith y 22 awdurdod Cymru. Roedd cynnydd yn y dyraniad refeniw dangosol ar gyfer Cymru gyfan ar gyfer 2024/25 yn cyfateb i gynnydd o 3.1% yn 2024/25 o’i gymharu â’r cynnydd dangosol blaenorol o 2.4%.

Er y croesawyd y Setliad cynyddol ar gyfer 2023/24, roedd hyn yn cyfateb i tua 60% o bwysau o ran costau amcangyfrifedig y Cyngor a nodwyd. Yn ogystal, roedd yr adroddiad yn manylu ar newidiadau a gynyddodd gofyniad y gyllideb ychwanegol i £32.978 miliwn ynghyd â nifer o risgiau parhaus a allai effeithio ymhellach ar y sefyllfa. Gan fod y Setliad Dros Dro yn annhebygol o newid yn sylweddol, byddai angen i gyfuniad o'r datrysiadau cyllideb sy'n weddill gyfrannu at y bwlch o £13.410 miliwn sy'n weddill er mwyn gallu gosod cyllideb gyfreithiol a chytbwys. Yn dilyn adolygiad gan y Pwyllgorau Trosolwg a Chraffu, byddai angen ystyried dewisiadau lleihau costau portffolio sy’n werth cyfanswm o £6.166 miliwn er mwyn penderfynu pa rai i'w datblygu fel rhan o gynigion terfynol y gyllideb. Byddai ystyriaethau cyllidebol eraill yn cynnwys effaith y gostyngiad mewn Yswiriant Gwladol Cyflogwyr, canlyniad yr Adolygiad Actiwaraidd Tair Blynedd o Gronfa Bensiynau Clwyd, cyllidebau dirprwyedig ysgolion a lefel Treth y Cyngor.

O ran balansau a chronfeydd wrth gefn, roedd yn cael ei argymell i'r Cabinet bod y dyraniad Cymorth Refeniw ychwanegol o £2.4 miliwn a dderbyniwyd ar ddiwedd 2022/23 yn cael ei drosglwyddo i'r Gronfa Wrth Gefn i gynyddu'r lefel sy'n weddill a diogelu'r Cyngor rhag risgiau.

Cyfeiriodd y Cadeirydd at bwyntiau heb eu datrys a godwyd gan y pwyllgorau Trosolwg a Chraffu ar y dewisiadau portffolio Tai a'r Amgylchedd nad oedd wedi'u cynnwys yn yr atodiad. Eglurodd y Rheolwr Cyllid Corfforaethol fod yr atodiad yn crynhoi'r prif themâu o'r sesiynau gydag Aelodau Cabinet yn bresennol ac y byddai adborth yn cael ei adrodd i'r Cabinet.

O ran y sesiynau Trosolwg a Chraffu, dywedodd y Cynghorydd Bernie Attridge y byddai angen i'r wybodaeth y gofynnwyd amdani ynghylch y gwasanaeth digartrefedd, sy'n cael ei datblygu ar hyn o bryd gan swyddogion, fod yn rhan o ystyriaethau'r gyllideb. Cododd nifer o gwestiynau ar gynnwys yr adroddiad.

Eglurodd y Prif Weithredwr fod y cynnydd mewn gwariant ar gyfer Parc Adfer yn bennaf oherwydd costau cludiant yn gysylltiedig â chostau tanwydd cynyddol a’i fod yn disgwyl ymateb gan y Prif Swyddog Tân ar Arddoll Tân ac Achub Gogledd Cymru'r wythnos ganlynol. O ran digartrefedd, roedd cynnydd yn y galw am lety dros dro ac nid oedd yn hysbys ar hyn o bryd a fyddai lefel y grantiau sydd ar gael yn ddigon i liniaru'r pwysau, fodd bynnag roedd mwy o eglurder yn debygol yn yr wythnosau nesaf.

Dywedodd y Prif Swyddog (Gwasanaethau Stryd a Chludiant) fod y Grant Rheoli Gwastraff Cynaliadwy yn cael ei adolygu ar hyn o bryd gan Lywodraeth Cymru (LlC) ac y gallai beri risg bosibl, fel yr adroddwyd i Bwyllgor Trosolwg a Chraffu yr Amgylchedd a'r Economi. O ran cludiant ysgol, eglurodd fod costau tanwydd cynyddol ynghyd â galw cynyddol am wasanaethau i blant ag Anghenion Dysgu Ychwanegol ac Unedau Cyfeirio Disgyblion wedi arwain at bwysau o ran costau. Wrth ragamcanu costau yn y dyfodol, eglurodd y newid yn y galw am y gwasanaethau hynny, yn enwedig dros gyfnod yr haf.

Gan ymateb i bryderon y Cynghorydd Attridge, dywedodd y Rheolwr Cyllid Corfforaethol y byddai adroddiad terfynol y gyllideb yn cynnwys canlyniad y gwaith ar grantiau penodol gan gynnwys pa rai o’r rheini a gadarnhawyd.  Cyfeiriodd at y Grantiau Digartrefedd a Rheoli Gwastraff Cynaliadwy fel y ddau fwyaf arwyddocaol.

Wrth dynnu sylw at risgiau megis effaith chwyddiant ac ariannu dyfarniadau cyflog, atgoffodd y Cynghorydd Paul Johnson o bwysigrwydd cynnal lefel ddigonol o gronfeydd wrth gefn i ddiogelu rhag digwyddiadau annisgwyl.

O ran y risgiau parhaus i ofyniad cyllideb ychwanegol, dywedodd y Cadeirydd y dylid ailasesu rhagdybiaethau ar ddyfarniadau cyflog a Lleoliadau y tu allan i’r Sir er mwyn osgoi dibynnu ar gronfeydd wrth gefn. Dywedodd y byddai rhannu costau amcangyfrifedig ar gyfer pob un o'r risgiau sy'n weddill yn cynorthwyo gyda'r broses o osod y gyllideb.

Gan ymateb, eglurodd y Rheolwr Cyllid Corfforaethol bod swyddogion ar hyn o bryd yn gweithio trwy oblygiadau'r risgiau parhaus hysbys hyn ac na fyddent yn parhau fel risgiau pe byddai effaith cyllidebol ar gyfer 2023/24 gan y byddai effaith blwyddyn lawn yn cael ei rannu yn y cam cyllideb derfynol.

Siaradodd y Cynghorydd Ian Roberts am yr heriau sydd ynghlwm wrth ragamcanu rhai costau yn gywir oherwydd newidiadau yn y galw a rhoddodd sicrwydd bod swyddogion yn gweithio drwy'r rhain.

Cafodd yr argymhelliad ei gynnig a’i eilio gan y Cynghorwyr Bernie Attridge a Bill Crease.

PENDERFYNWYD:

Ar ôl ystyried adroddiad y Cabinet ar sefyllfa ddiweddaraf y gyllideb, nodi'r sylwadau a godwyd gan y Pwyllgor.