Manylion y penderfyniad

Cyflwynodd y Prif Swyddog (Addysg ac Ieuenctid) Jennie Williams, yr Uwch Reolwr, (Cynllunio a Darpariaeth Ysgolion) i'r pwyllgor ac amlinellodd y meysydd gwaith yr oedd hi'n ymdrin â nhw.

            Wrth gyflwyno'r adroddiad amlygodd yr Uwch Reolwr (Cynllunio a Darpariaeth Ysgolion) y cynnydd a wnaed mewn perthynas â'r Rhaglen Cymunedau Cynaliadwy ar gyfer Dysgu, y cyfeiriwyd ati yn flaenorol fel y Rhaglen Moderneiddio Ysgolion.  Cyflwynwyd y diweddariad diwethaf i’r pwyllgor ym mis Chwefror 2022 ac roedd yr adroddiad hwn yn tynnu sylw at y cynnydd a wnaed mewn nifer o feysydd ac yn cynnwys gwybodaeth am yr heriau a’r pwysau a oedd yn eu hwynebu.    Darparodd yr Uwch Reolwr wybodaeth am y cyllid grant a oedd ar gael a'r tîm bach a gafodd y dasg o gyflawni hyn.   Yna tynnodd sylw at rai pwyntiau allweddol yn yr adroddiad a rhoddodd ddiweddariad ar y Rhaglen Gofal Plant a safle Ysgol Croes Atti a fyddai’r ail ysgol ddi-garbon net a'r ysgol cyfrwng Cymraeg newydd gyntaf.   Darparwyd diweddariad ar Gampws 3 i 16 ym Mynydd Isa a oedd yn cynnwys gwybodaeth am y tîm gwerth cymdeithasol rhagorol a'r effeithiau yr oedd yn eu cael o fewn y gymuned a'r rhwydwaith ysgolion ehangach.   Cadarnhaodd yr Uwch Reolwr fod y portffolio wedi gweithredu'r cynigion statudol i gynyddu capasiti yn Drury a Phenyffordd a gwblhawyd ym mis Rhagfyr 2022 a bod cam nesaf yr estyniadau a'r adnewyddu wedi cychwyn.  Yna darparwyd gwybodaeth am y broses ymgysylltu ar gyfer Adolygiad Ardal Saltney a Brychdyn a oedd wedi'i chwblhau ac a fyddai'n cael ei chyflwyno i'r Cabinet.   Yna rhoddodd yr Uwch Reolwr ddiweddariad ar y Grant Cyffredinol ar gyfer Prydau Ysgol am Ddim Cynradd a oedd yn dod yn ei flaen yn dda ac roedd hyn wedi galluogi rhai newidiadau o ran adnoddau ac adnewyddu mewn ysgolion cynradd.   Gan gyfeirio at Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY), cadarnhaodd yr Uwch Reolwr fod cyllid grant cyfalaf o £2m wedi ei dderbyn a chadarnhawyd bod peth arian wedi ei neilltuo i’r Pwll Hydro a ddefnyddir gan yr Ysgolion Arbennig a dysgwyr eraill.   Roedd gwaith yn cael ei wneud i gynyddu'r capasiti ar gyfer dysgwyr yr oedd angen cymorth ADY arnynt.   Cadarnhaodd yr Uwch Reolwr fod y gwasanaeth wedi defnyddio'r Grant Cyfleusterau Cymunedol a Grantiau Chwaraeon Cymru a oedd wedi galluogi i waith gael ei wneud ar safleoedd ysgolion i gefnogi mynediad cymunedol i'r cyfleusterau hynny.

            Cyfeiriodd y Cynghorydd Bill Crease at Adolygiad Ardal Saltney Brychdyn ac Ysgol Uwchradd Dewi Sant a chododd nifer o gwestiynau ynghylch yr ymgynghoriad cyhoeddus, yr arolwg cyflwr a chyllid ar gyfer cynnal a chadw’r ysgol.  Gofynnodd hefyd a oedd unrhyw Uwch Swyddogion neu Aelodau wedi mynychu'r ysgol eleni i weld beth oedd yn digwydd yno.

            Mewn ymateb, cydnabu'r Uwch Reolwr bod yr adolygiad hwn wedi cymryd peth amser i symud ymlaen gan fod amgylchiadau cymhleth o amgylch safle'r ysgol a llifogydd yn yr ardal hon.  Byddai diweddariad yn cael ei roi i'r Cabinet a'r Pwyllgor ynghylch canlyniadau'r broses ymgysylltu.   Eglurodd ei bod hi a swyddogion eraill wedi ymweld â'r ysgol gan fod rhai materion atgyweirio a chynnal a chadw sylweddol wedi codi na chafodd eu hamlygu gan yr awdurdod tan yn weddol ddiweddar.   Cyn gynted ag y daeth y tîm yn ymwybodol, roeddent wedi ymweld ac wedi galluogi buddsoddiad sylweddol i ddatrys a gwella'r problemau gwresogi yn yr ysgol.   Roedd pryderon ynghylch demograffeg gyda dysgwyr yn osgoi'r ysgol a chafwyd amrywiaeth o ymatebion ynghylch pam fod hyn yn digwydd.   Byddai angen ystyried y wybodaeth pan fyddai penderfyniad yn cael ei wneud o ran beth oedd orau i'r ardal.

Dywedodd y Cynghorydd Crease nad oedd y materion llifogydd yn bryder pan wnaed y cynlluniau arfaethedig blaenorol i adeiladu ar y safle.   Gan gyfeirio at ddemograffeg, roedd yn deall bod y niferoedd yn cynyddu yn yr ysgol a bod y Cynllun Datblygu Lleol yn galluogi nifer sylweddol o adeiladu tai o fewn 2 neu 3 milltir i'r ysgol.   Mewn ymateb, eglurodd yr Uwch Reolwr bod gwaith technegol wedi ei wneud mewn perthynas â TAN 15 a oedd yn cadarnhau bod y llifogydd o ganlyniad i gynhesu byd-eang wedi cynyddu'r newidiadau mewn ardaloedd a fyddai wedi'u datblygu'n flaenorol.   Roedd hyn yn cynnwys Saltney ac yn cyfyngu ar yr opsiynau posibl ar gyfer yr ardal.  Roedd ystyriaeth wedi'i rhoi i ddemograffeg a gwybodaeth am gyfraddau genedigaethau o 2020 a oedd yn achosi gostyngiad sylweddol a fyddai'n llifo drwy systemau'r ysgol.   Roedd digon o ddysgwyr yn ardal Saltney a allai wneud yr ysgol yn gynaliadwy ond ar hyn o bryd nid oedd y niferoedd lle'r oedd angen iddynt fod.   Roedd hyn yn peri pryder.

            Cyfeiriodd y Cynghorydd Dave Mackie at faterion llifogydd gan ddweud mai ychydig iawn o ardaloedd yn Sir y Fflint oedd heb eu heffeithio ganddo, ac mai barn yr adran Gynllunio oedd bod yn rhaid adeiladu ar y safleoedd hyn ar ryw adeg.  Dywedodd fod y trafodaethau blaenorol a'r oedi yngl?n â Saltney wedi arwain at symud yr arian i safle Mynydd Isa.    Mewn perthynas â'r ymgynghoriad gyda thrigolion lleol cymerodd bod ymgynghoriad cyhoeddus wedi ei gynnal cyn y datblygiad blaenorol o amgylch safle Saltney.   Gofynnodd beth oedd canlyniad yr ymgynghoriad hwnnw a thybiodd fod y canlyniad wedi galluogi symud datblygiad Saltney ymlaen i'r man lle y dyrannwyd safle.   Cyfeiriodd hefyd at ddatblygiad Ysgol Uwchradd Treffynnon, lle un o'r dadleuon oedd bod angen ysgol uwchradd yn yr ardal honno.   Roedd materion tebyg o ran demograffeg disgyblion ar y safle hwnnw ac adroddodd ar sgwrs gyda'r Prif Swyddog Addysg ar y pryd a ddywedodd y gallai'r ysgol newydd fod yr ateb yr oedd rhieni ei angen.   Gan gyfeirio at ddatblygiadau lleol yn y Meysydd Awyr a’r ddau ddatblygiad o fewn Penarlâg, fe all fod sefyllfa pan ddaw’r CDLl presennol i ben yn 2035 y gallai fod angen 300 o leoedd ysgol uwchradd yn y rhan honno o’r sir.   Roedd yn deall bod y polisi dyrannu lleoedd ysgolion yn caniatáu i'r dalgylchoedd symud yn dibynnu ar y galw a bod hyn yn bwysau o fewn ardal Penarlâg.

            Mewn ymateb dywedodd yr Uwch Reolwr ei bod yn anodd rhagweld demograffeg ac adroddodd ar yr ardaloedd ym Mhenyffordd a Phenarlâg oedd yn cael eu monitro.  Ym Mhenarlâg eglurwyd bod carfannau yn dod i mewn i'r ysgol er nad yw yn eu dalgylch.  Roedd y sefyllfa'n cael ei monitro'n barhaus, yn enwedig o ran data symudiadau a CYBLD (casgliad electronig data disgyblion ac ysgol a ddarperir gan holl ysgolion cynradd, canol, uwchradd, meithrin ac arbennig y sector a gynhelir).

            Cyfeiriodd y Cynghorydd Mackie at y broses o gyflwyno Prydau Ysgol Am Ddim Cyffredinol (UFSM) a deallodd fod rhai ysgolion yn cael anawsterau oherwydd nad oedd plant yn bwyta eu prydau yn ddigon cyflym i alluogi gr?p arall i gael eu prydau bwyd.  Adroddodd yr Uwch Reolwr ar yr archwiliadau a wnaed mewn ysgolion o ran cyfleusterau eu ceginau a chydnabuwyd bod hyn yn effeithio ar rai ysgolion o ran eisteddiadau.    Cynhaliwyd arolwg gyda rhieni, gofalwyr, dysgwyr ac ysgolion i asesu'r effaith a chanfod a oedd problemau sylweddol.   Nid oedd yn ymwybodol o unrhyw faterion ond hoffai siarad â'r Cynghorydd Mackie y tu allan i'r cyfarfod i gael mwy o wybodaeth i alluogi ymchwilio i hyn.   Roedd y cyflwyniad wedi bod yn llwyddiannus i ddysgwyr gael y pryd hwn o fewn y sector cynradd.

            Cyfeiriodd y Cynghorydd Mackie hefyd at yr Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) gan ddweud mai un o’r problemau a amlygwyd oedd bod y ddau gynllun yn rhedeg ochr yn ochr â’i gilydd a oedd wedi drysu rhieni.  Gofynnodd a oedd Llywodraeth Cymru (LlC) yn ymwybodol o'r materion hyn a'r effeithiau yr oedd y cwricwlwm newydd, y pwysau cyllidebol ac ADY, yn eu cael ar ysgolion gyda phob un ohonynt yn dod i mewn ar yr un pryd.  Mewn ymateb dywedodd y Prif Swyddog fod yr adroddiad penodol hwn yn cyfeirio yn unig at y Rhaglen Gyfalaf a oedd yn cynnwys rhywfaint o ddarpariaeth ar gyfer Anghenion Dysgu Ychwanegol, nid y newidiadau i ddeddfwriaeth ADY yr oedd y Cyng Mackie yn cyfeirio atynt.  Eglurodd y byddai'r aelodau'n derbyn diweddariad ar heriau gweithredu'r ddeddfwriaeth ADY newydd, a'r ddwy system y cyfeiriwyd atynt gan y Cyng. Mackie yn yr adroddiad ADY a fyddai'n cael ei gyflwyno i'r cydbwyllgor ym mis Mehefin.   Roedd hi'n falch o'r ffordd yr oedd y tîm wedi cefnogi ysgolion gyda materion cyfreithiol a chymhleth a oedd yn newydd i bawb gan gynnwys timau swyddogion.   Bu ymdrech ar y cyd gyda Phenaethiaid a Chydlynwyr Anghenion Dysgu Ychwanegol i baratoi ysgolion ar gyfer gweithredu.   Eglurodd ei bod yn Gadeirydd y Gr?p Cenedlaethol Cyfarwyddwyr Addysg, a'r Uwch Reolwr (Cynhwysiant a Dilyniant) oedd Is-Gadeirydd y Gr?p Gweithredu Cenedlaethol ar gyfer ADY.   Mynegwyd pryderon gyda Llywodraeth Cymru ynghylch cyflymder y newid a nifer y mentrau yr oedd yn rhaid i ysgolion eu rheoli, a thrwy sgyrsiau ag awdurdodau eraill teimlai fod Sir y Fflint wedi gwneud yn arbennig o dda yn cefnogi ysgolion a’u bod wedi cael ymateb cadarnhaol gan Arolygydd Cyswllt Ardal Leol Estyn mewn perthynas â hyn.

            Myfyriodd y Cynghorydd Jason Shallcross ar ei amser fel disgybl yn Ysgol Dewi Sant a dywedodd fod gan rieni’r dewis i anfon eu plentyn i Benarlâg a’r ddwy ysgol uwchradd dros y ffin.   Dywedodd wrth edrych ymlaen gan nad oedd unrhyw gynlluniau i adeiladu yn Saltney na Brychdyn yn y dyfodol a phan siaradodd â thrigolion, dywedodd wrthynt pe na bai'r ysgol yn cael ei defnyddio y byddai'n cael ei cholli.

            Mewn ymateb i sylwadau pellach gan y Cynghorydd Crease, cadarnhaodd y Prif Swyddog eu bod yn gweithio trwy opsiynau a phwrpas y broses ymgysylltu anffurfiol gynnar hon gyda’r ysgol a’r gymuned leol yn Saltney oedd cael y drafodaeth honno, gan fod pawb eisiau’r canlyniad gorau i bob dysgwr, ac i ddod o hyd i fodel fforddiadwy cynaliadwy.  Unwaith y byddai’r ymatebion wedi’u derbyn a’u coladu, byddent yn cael eu hadrodd i’r Pwyllgor gyda gwybodaeth gyhoeddus ar gael yn fuan gan fod Llywodraeth Cymru yn disgwyl i’r awdurdod amlinellu ei flaenoriaethau ar gyfer cam nesaf y Cymunedau Dysgu Cynaliadwy erbyn mis Mawrth 2024.

Cynigiwyd yr argymhelliad, fel yr amlinellwyd yn yr adroddiad, gan y Cynghorydd Bill Crease ac eiliwyd gan y Cynghorydd Jason Shallcross.   

PENDERFYNWYD:

Bod y Pwyllgor yn nodi cynnwys yr adroddiad a’r cynigion i ddarparu’r

Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy.