Manylion y penderfyniad

That the Committee review and comment on the Social and Health Care cost pressures and overall budget strategy.  And advises on any areas of cost efficiency it would like to see explored further.

Cyflwynodd y Prif Weithredwr a’r Rheolwr Cyllid Strategol (Strategaeth Ariannol ac Yswiriant) yr adroddiad cam cyntaf y gyllideb a oedd yn manylu ar y rhagolwg a’r pwysau o ran costau a fyddai’n cyfrif am ofyniad llawn y gyllideb.

Roedd adroddiad i’r Cabinet ym mis Hydref wedi darparu diweddariad ar y rhagolwg ariannol ar gyfer 2021/22 a’r ddwy flynedd ariannol wedi hynny. Roedd adolygiad llawn o’r rhagolwg wedi’i gynnal i ffurfio llinell sylfaen gywir a chadarn o’r pwysau o ran costau a oedd angen ei gyllido. Roedd yr adolygiad wedi ystyried effeithiau parhaus y sefyllfa argyfwng gan gynnwys cyflymder yr adenillwyd incwm yn erbyn targedau a osodwyd.

Mae’r adroddiad hwn yn amlinellu’r datrysiadau cyfyngedig sydd ar gael i ariannu’r pwysau o ran costau gyda’r strategaeth gyllido yn ddibynnol iawn ar gyllid cenedlaethol digonol ar gyfer llywodraeth leol.  Roedd manylion y pwysau o ran costau ar gyfer Gofal Cymdeithasol ac Iechyd wedi eu cynnwys yn yr adroddiad.

Rhoddodd y Prif  Weithredwr a'r Rheolwr Cyllid Strategol (Strategaeth Ariannol ac Yswiriant) gyflwyniad manwl a oedd yn trafod y meysydd canlynol:

• Y rhagolwg ariannol ar gyfer 2021/22;
• Y Dyfodol – Yr hyn a gynghorwyd yn ôl ym mis Chwefror;
• Crynodeb o Gyfanswm y Pwysau o ran Costau;
• Datrysiadau Tair Rhan a Chymryd Risgiau;
• Y Sefyllfa Genedlaethol a Chyllid;
• Senarios Ariannu Posibl;
• Yr Amserlen o ran y Gyllideb;
• Cefnogi a Herio Heddiw

Darparwyd manylion ychwanegol o amgylch pwysau penodol o ran costau ar y Gwasanaethau Cymdeithasol gan y Prif Gyfrifydd fel rhan o’r cyflwyniad.

Gwnaeth y Cadeirydd sylw ar y pwysau o ran costau sydd wedi ei ddangos ar gyfer ehangu Cartref Gofal Preswyl Marleyfield a holodd a oedd y pwysau hwn yn ymwneud â chostau staff ychwanegol.  Gofynnodd y Cadeirydd hefyd a oedd swydd y Cydlynydd Plant Ar Goll o Gartref hefyd yn ymwneud â gweithio gyda phlant sydd ar goll o’r ysgol. Eglurodd yr Uwch-reolwr (Gwasanaethau Integredig, Arweinydd Oedolion) fod y pwysau o ran costau ar gyfer ehangiad Cartref Gofal Preswyl Marleyfield yn cynnwys costau staff i gefnogi’r gwlâu ychwanegol ond byddai hefyd yn cynnwys y cyllid ar gyfer y costau glanhau, bwyd a chyfleustodau ychwanegol oedd eu hangen. Eglurodd yr Uwch-reolwr (Plant a’r Gweithlu) fod y Cydlynydd Plant Ar Goll o Gartref yn rôl a ragnodwyd gyda meini prawf clir yn amlinellu beth oedd yn cael ei ystyried yn blentyn ar goll. Byddai eu rôl yn cynnwys ymweld â phlant a oedd wedi dychwelyd i’w cartref / lleoliad er mwyn deall yn well pan fod y plentyn wedi bod ar goll a rhannu gwybodaeth gyda’r Heddlu i ddeall yn well y patrymau lle’r oedd plant mewn perygl o gael eu camfanteisio arnynt. Byddai cyswllt gydag addysg, os oedd plentyn ar goll gyda’r nos ac os nad oeddynt chwaith yn mynychu’r ysgol. Ategodd y Prif Weithredwr ei gefnogaeth i greu’r swydd hon a oedd wedi’i amlygu’n fater rhanbarthol gan Heddlu Gogledd Cymru er mwyn sicrhau mwy o wydnwch.

            Diolchodd y Cynghorydd Dave Mackie y swyddogion am eu gwaith i baratoi’r adroddiad cyllideb ac adleisiwyd ei sylwadau gan nifer o Aelodau'r pwyllgor. Gwnaeth sylw ar y grynodeb o’r pwysau o ran costau a holodd pa ganran o’r gyllideb gyffredinol roedd hyn yn ymwneud ag o a pham fod lleoliadau’r tu allan i’r sir wedi’u cynnwys fel pwysau o ran costau ar hyn o bryd.  Awgrymodd hefyd y dylid darparu gwybodaeth bellach i’r Pwyllgor ynghylch yr ystyriaeth i drin rhai risgiau fel ‘Risgiau Agored’ er mwyn rheoli’r gyllideb o fewn y flwyddyn, a gwnaeth sylw am y Gwasanaeth Mabwysiadu, gan holi a ellid gostwng y gost os byddai’r Gwasanaeth hwn yn cael ei ddarparu’n fewnol.

            Tynnodd y Prif Weithredwr sylw at y trafodaethau ar gostau comisiynu fel enghraifft o ‘Risg Agored’ a oedd wedi datblygu i fod yn un lefel uchel yn sgil y sefyllfa argyfwng, mewn perthynas â chostau cyffredinol uwch, hylendid ychwanegol a newidiadau i rotas staff.  Os na fyddai Llywodraeth Cymru yn parhau i ddarparu cyllid ychwanegol i gwrdd â’r angen hwn, byddai’n rhaid i’r Cyngor dalu’r gost. Eglurodd y Prif Swyddog (Gwasanaethau Cymdeithasol) fod y pwysau o ran costau a amlinellwyd yn y cyflwyniad a’r adroddiad yn gyfwerth â 5%-7% o gyllideb gyffredinol y portffolio. Roedd costau cynyddol Lleoliadau Tu Allan i’r Sir yn parhau i gael eu monitro gyda'r Cyngor yn bod yn rhagweithiol wrth fynd i'r afael â'r pwysau hwn o ran cost a oedd yn parhau i fod yn newidiol. Roedd y dull a ddefnyddiwyd gan y Cyngor dros nifer o flynyddoedd wedi bod yn gynhwysfawr ac yn rhesymol i gefnogi'r risg hwn gan ddarparu gwasanaethau plant mewnol ychwanegol fel enghraifft o reoli’r risg hwn yn y tymor canolig.    

            Dywedodd yr Uwch-reolwr (Plant a Gweithlu) mai Gogledd Cymru oedd y rhanbarth gyntaf i sefydlu Gwasanaeth Mabwysiadu a chydnabuwyd fel rhanbarth fod rhywfaint o gyflymder y Gwasanaeth wedi’i golli. Comisiynwyd adolygiad o’r gwasanaeth a oedd wedi arwain at strwythur diwygiedig ac roedd gwasanaethau wedi’u hehangu. Nododd hefyd fod Archwilio Mewnol wedi eu comisiynu i gynnal Archwiliad o’r Gwasanaeth Mabwysiadu i brofi a oedd y gwasanaeth a ail-ddyluniwyd yn gweithio ac yn cyflawni canlyniadau da. Cytunwyd y dylid cyflwyno canlyniad yr adolygiad archwilio i’r Pwyllgor ar ôl ei gwblhau.

            Gwnaeth y Cynghorydd David Wisinger sylw ar y pwysau cynyddol yn Ysbyty Maelor Wrecsam a holodd a fyddai adnoddau ychwanegol yn cael eu darparu i’r Cyngor os gofynnwyd am gymorth ychwanegol i’w cynorthwyo. Holodd hefyd a fyddai’r pwysau posibl o ran costau ar gyfer y Dyfarniad Tâl Cysgu i Mewn yn cynnwys taliadau wedi’u hôl-dalu. Eglurodd yr Uwch-reolwr (Gwasanaethau Integredig, Arweinydd Oedolion), fod y cyllid i barhau â gwasanaethau cleifion a oedd eisoes yn derbyn Gwasanaethau yn Ysbyty Maelor Wrecsam ar hyn o bryd oherwydd salwch, unwaith y byddent wedi gadael yr ysbyty wedi’i gyfrifo amdano yn y trefniadau cyllideb graidd. Roedd cynnig wedi ei gyflwyno’n ddiweddar i Lywodraeth Cymru ar y cyd â Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr (BCUHB) am gyllid pwysau’r gaeaf i gynorthwyo gyda chyfleusterau camu i lawr ychwanegol, cymorth gofal cartref, gwaith cymdeithasol a chymorth therapi galwedigaethol. Eglurodd yr Uwch-reolwr (Diogelu a Chomisiynu) fod y pwysau o ran costau ar gyfer y Dyfarniad Tâl Cysgu i Mewn yn berthnasol i staff Cyngor Sir y Fflint a staff yn y sector annibynnol a oedd wedi'u comisiynu i ddarparu gwasanaethau cysgu i mewn.  Roedd penderfyniad eisoes wedi’i gymryd i ddal yn ôl unrhyw gynnydd ar gyfer gwasanaethau a gomisiynwyd nes fod y pwysau o ran costau’n cynnwys costau wedi’u ôl-ddyddio.        

            Mewn ymateb i gwestiwn pellach ynghylch y Dyfarniad Tâl Cysgu i Mewn, eglurodd yr Uwch-reolwr (Diogelu a Chomisiynu) y byddai’r Dyfarniad, pe bai’n cael ei gymeradwyo, yn golygu y byddai’r isafswm cyflog cenedlaethol yn cael ei dalu i’r holl staff sy’n cysgu i mewn am oriau a weithiwyd hyd yn oed os oeddent yn cysgu.

           Cynigiwyd yr argymhellion, fel yr amlinellir yn yr adroddiad a sleidiau’r cyflwyniad i'r Pwyllgor. Awgrymodd y Cynghorydd Dave Mackie argymhelliad ychwanegol gan ddiolch i swyddogion am y gwaith a wnaed wrth baratoi gwybodaeth y gyllideb. Cynigiwyd yr argymhellion gan y Cynghorydd David Wisinger ac fe'u heiliwyd gan y Cynghorydd Gladys Healey. 

PENDERFYNWYD:

 (a)      Bod y Pwyllgor yn cefnogi strategaeth gyffredinol y gyllideb;

 (b)      Dylai’r Pwyllgor gadarnhau safbwynt y Cyngor ar y polisi trethiant lleol.

 (c)       Bod y Pwyllgor yn cefnogi disgwyliadau'r Cyngor o Lywodraethau, fel yr amlinellwyd yn y cyflwyniad a ddarparwyd;

 (d)      Dylid nodi’r pwysau o ran costau Gofal Cymdeithasol ac Iechyd, fel yr amlinellwyd yn yr adroddiad;

 (e)      Ni ddylai'r Pwyllgor gynnig unrhyw feysydd arbedion effeithlonrwydd pellach i’w harchwilio ymhellach; a

 (f)       Bod y Pwyllgor yn mynegi ei ddiolch i bob Swyddog a oedd ynghlwm â pharatoi’r `            gyllideb hyd yma.